Klimaatverandering, sociale ongelijkheid en biodiversiteitsverlies: het is allemaal met elkaar verbonden, ook in de koffiesector. Er bestaan al heel wat goede initiatieven, en veel branderijen en importeurs doen hun best om hun steentje bij te dragen, maar we moeten ons blijven inzetten voor eerlijkheid in de volledige toeleveringsketen en het behoud van biodiversiteit in de landbouw.
Klimaatverandering
Je zou het met deze koude en natte zomermaanden misschien niet zeggen, maar de klimaatopwarming is wel degelijk volop aan de gang. De Aarde in het algemeen warmt op, maar bij ons heeft dat juist het tegenovergestelde effect: het wordt koeler en er valt meer regen. Terwijl het in België de natste lente was sinds het begin van de metingen en ook nu het water met bakken uit de lucht blijft vallen, worden intussen in Zuid- en Oost-Europa alle hitterecords verbroken.
Ook de koffielanden ontsnappen niet aan deze veranderende temperaturen. En dat heeft gevolgen voor ons dagelijks bakje troost.
Ook de koffielanden ontsnappen niet aan deze veranderende temperaturen. En dat heeft gevolgen voor ons dagelijks bakje troost. “Uit de prognoses voor klimaatverandering blijkt dat de temperaturen in de tropen waarschijnlijk zullen blijven stijgen”, schrijven Australische onderzoekers. Koffieplanten zijn erg gevoelig voor klimatologische veranderingen. Dit vergroot de kans op mislukte oogsten, wat koffie schaarser maakt en de prijs dus de hoogte in duwt.
Sociale gevolgen
Maar uiteindelijk zijn het de boeren zelf die het meest komen te lijden onder de gevolgen. Meer mislukte oogsten zorgt voor economische instabiliteit, financiële druk en kopzorgen. Jongere generaties trekken steeds vaker weg uit de landbouw om in stedelijke gebieden in hun levensonderhoud te voorzien, wat leidt tot een potentieel tekort aan arbeidskrachten in de koffiesector en een verlies aan traditionele kennis. Toen we enkele jaren geleden op bezoek gingen bij Hondurese koffieboeren in Marcala zagen we het met onze eigen ogen: prachtige plantages, achtergelaten en verwilderd, omdat de mensen vertrokken waren. Op dit moment wordt de gemiddelde leeftijd van koffieboeren wereldwijd geschat op meer dan 50 jaar. Dat is hoog en zal de druk nog verder opvoeren.
Toen we enkele jaren geleden op bezoek gingen bij Hondurese koffieboeren in Marcala zagen we het met onze eigen ogen: prachtige plantages, achtergelaten en verwilderd, omdat de mensen vertrokken waren.
Biodiversiteit
Ook voor de biodiversiteit heeft dit vergaande gevolgen. Verwacht wordt dat de boeren door de stijgende temperaturen hogere, koelere oorden moeten opzoeken voor hun plantages, wat een grote impact zal hebben op de lokale fauna en flora. “Het risico dat hooggelegen bossen en beschermde gebieden worden omgezet in landbouwgrond, zal toenemen naarmate de koffieproducerende gebieden hoger komen te liggen”, stellen de onderzoekers van een grote Italiaanse studie.
En dan is er nog een probleem: het dalende aantal bestuivende insecten (bijen, hommels, vlinders, enz.) op de koffieplantages. Dat is zorgwekkend: koffie is erg afhankelijk van bestuivers voor de bevruchting van de plant en de vorming van koffiebessen, die de koffiebonen bevatten. De redenen voor deze daling zijn veelvuldig: zo dragen onder andere klimaatverandering en de bijhorende extremere temperatuurschommelingen, veranderend landgebruik (habitatverlies), het gebruik van pesticides en ziektes bij aan de daling van het aantal bestuivers. Als nog meer ecosystemen zullen worden omgezet naar landbouwgrond, zal dit de daling alleen maar versterken.
Alles is met elkaar verbonden
Daarom is het niet alleen cruciaal om koffie te kopen die afkomstig is van biodiverse plantages, maar ook om de traceerbaarheid van de herkomst van de koffie te verhogen, bijvoorbeeld zodat aankopers zeker weten dat de koffie die ze verkopen niet bijdraagt aan ontbossing. Er bestaan enkele initiatieven, zoals Trase, waarbij je kan nakijken of de koffie van de trader bij wie je koopt gelinkt is aan ontbossing. De beste garantie blijft koffie kopen van branderijen die persoonlijk contact hebben met de coöperatieves en plantages waar ze aankopen. Dit is in veel gevallen (nog) niet zo.
De beste garantie blijft koffie kopen van branderijen die persoonlijk contact hebben met de coöperatieves en plantages waar ze aankopen. Dit is in veel gevallen (nog) niet zo.
Op sociaal vlak zijn certificaten (Organic, Rainforest Alliance, enz.) en direct trade uiteraard stappen in de goede richting. Maar het werk stopt daar niet. Het is noodzakelijk dat er meer transparantie komt in de volledige toeleveringsketen en dat alles wordt blootgelegd. Binnen een traditionele omgeving van economische competitie ligt dit nog steeds moeilijk, waardoor er ook binnen onze sector nog steeds bitter weinig transparantie rond bestaat. Daar moeten we blijvend aan sleutelen.
Heb je vragen? Neem contact op via koffies@dedraak.be.
