In deze blogpost gaan we dieper in op de voor- en nadelen van certificaten in koffie en willen we de nodige nuance aanbrengen in het debat errond.
Tijdens onze koffiereis naar Colombia was er één onderwerp dat bij elke koffieboer, coöperatieve en bedrijf steevast naar boven kwam: de beperkingen van gecertificeerde koffie.
Maar certificaten zijn goed...Toch?
Wat bedoelen we hier dan mee?
Het klopt, net zoals voor andere producten vertrekken certificaten in koffie vanuit de juiste intenties. Ze geven ons de garantie dat de boer een eerlijke prijs betaald krijgt, of dat het ecosysteem beschermd wordt, of dat het product biologisch is, of een combinatie van alle drie. Gecertificeerde koffie kopen betekent dat we met een gerust hart ons dagelijks kopje kunnen drinken. Het geeft ons een goed gevoel. En daar is niets mis mee, integendeel, het is een stap in de juiste richting.
Daar stopt het echter niet. Hoe graag we als consument ook willen geloven in silver bulletoplossingen, het vraagstuk rond wat eerlijke koffie eigenlijk betekent is complexer dan op het eerste gezicht lijkt. De bedoeling van deze blogpost is dan ook niet om afbreuk te doen aan de voordelen van certificering, maar vooral om de nodige nuance te brengen in het discours errond en ruimte te maken voor alternatieven.
Foto: Emily Samyn
Door de jaren heen spraken we met koffieboeren in verschillende landen. Het onderwerp keerde steeds terug. Dankzij deze gesprekken konden we een aantal pijnpunten identificeren die opvallend gelijklopend zijn doorheen de verschillende regio's.
Arabicakoffie is bij uitstek een gewas dat op kleine boerderijen groeit, de gemiddelde koffieplantage is niet groter dan zo’n 5 Ha. Certificaten zijn duur. De boeren moeten elk jaar een bedrag betalen aan de verstrekkende organisaties om het label te mogen gebruiken en dit is financieel vaak zwaar om dragen. En dan is er nog een andere kost. Voor zulke kleine spelers is de administratieve rompslomp van certificaten vaak heel groot. Er kruipt veel tijd en energie in de opvolging van het papierwerk en het voldoen aan de bureaucratische regelgeving, terwijl ze de facto al in hoge mate duurzaam werken. Daarin willen wij ze ondersteunen.
Bovendien is er niet altijd genoeg vraag naar gecertificeerde koffie. Dat betekent dat de boeren de kosten dragen om het label te mogen gebruiken, om de koffie dan uiteindelijk via de conventionele weg (en dus goedkoper) te moeten verkopen. Dit kan betekenen dat ze verlies lijden.
Daarnaast impliceren certificaten een machtswanverhouding: het zijn vaak éénvormige en éénzijdige formats en regels die vanuit het Westen worden opgelegd aan de landen in het Zuiden, vaak ontkoppeld van de dagelijkse realiteit op het veld. De regels zijn ‘algemeen’ en daardoor vaak niet realistisch, noch aangepast aan de lokale noden.
Hetzelfde geldt voor de praktische realiteit van een kleine kmo in België zoals de onze. Gecertificeerde koffie verkopen is ook voor ons duur. Bovendien beschikken we niet over de fiscale voordelen of toegang tot subsidies zoals ngo's. Tegelijkertijd willen we koffie verkopen aan democratische prijzen. Lekkere, eerlijke koffie zou geen luxe mogen zijn. Daarom kiezen we ervoor om niet altijd met een label te werken. Dit helpt zowel de boeren als onszelf.
We maken wel de keuze om zo transparant mogelijk te zijn, om in rechtstreeks contact te staan met de tussenpersonen en de coöperatieven, om de fincas te bezoeken, letterlijk het veld op te gaan en te praten met de boeren zelf, zij die dag in dag uit met hun voeten in de aarde staan. Op die manier staan we samen met hen garant voor eerlijk, duurzaam en correct werk. Hier zijn we niet alleen in, ook andere collega-koffiebranders delen deze mening.
In onze ogen zijn certificaten voornamelijk nuttig als je koffie koopt van grote koffiemerken, met andere woorden van de dominante marktspelers, omdat de grootschaligheid van hun activiteit weinig garantie geeft op transparantie. Dan kunnen certificaten helpen. Voor kleine koffiebranderijen zoals de onze, die in nauw contact staan met de plekken en mensen van wie we de koffie afnemen, waarbij meer transparantie bestaat over de samenwerkingen, zijn certificaten vaak overbodig en vormen ze een beduidende meerkost, waardoor onze concurrentiepositie tegenover grote spelers in het gedrang komt.
Dit boeiende proces maakt deel uit van onze transitie. Je leest er alles over in deze en deze blogpost.
Foto: Emily Samyn
